Avukat M. Alparslan BUDAK – Resmi Belgeyi Yok Etme, Bozma ve Gizleme Suçu
Resmi Belgeyi Yok Etme, Bozma ve Gizleme Suçu
Türk Ceza Kanunu madde 205’te düzenlenen Resmi Belgeyi Yok Etme, Bozma ve Gizleme Suçu düzenlenmiştir. Resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçu sahtecilik suçlarından biridir. Bu suç seçimlik hareketle işlenmesi mümkündür. Resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçunda belgenin maddi varlığına dokunmadan ondan faydalanma imkanını engelleyen eylemlerin tamamıdır. Belgede yer alan yazıların silinmesi de bu kapsamdadır. Yazıların silinerek okunmaz hale getirilmesi, belge üzerindeki resmin koparılması, yırtılması da TCK md. 205’te belirtildiği gibi bozmak eylemi, belgenin maddi varlığını değiştirmeden belgeden faydalanma imaknını sınırlandıran eylemlerin tamamıdır.
Suçun seçimlik hareketinden olan bozmanın tamamlanması ile birlikte resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçu da gerçekleşir. Resmi belgeyi bozma, yok etme eylemi açısından varlığına son verme ya da ortadan kaldırmak şeklinde anlaşılır. Yok etme sadece bir kimsenin belge üzerinde tamamen tasarruf yetkisine sahip olmaması halinde mümkündür. Örneğin, belgeyi yok etme bozma suçu esasen mala zarar verme suçunun özel şeklidir. Söz konusu suçtaki gizleme unsuruna bakıldığında, örtme, saklama, belli etmeme gibi anlamları bulunmaktadır. Gizleme halinde resmi belgenin varlığını ve bütünlüğünü muhafaza eder. Yok etme söz konusu olmayıp var olan resmi belgenin gizlenip gösterilmediği görülmektedir. Gizleme olgusu, belge nezdinde olan kimsenin veya kurum ya da kuruluştan çalınması şeklinde de gerçekleşmesi mümkündür. Fakat bu halde hırsızlık suçundan değil, resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçuna dayanılarak hüküm kurulacaktır.
Belirtmek gerekir ki resmi belgeyi yok etme, bozma ya da gizleme suçunda hak sahibinin belgeden yararlanmasının engellenmesi amaçlanmalıdır. Belge üzerinde tasarruf hakkı olan bir kişinin o evrakı yok etmesi, bozması ya da gizlemesi suç değildir. Bir kimseye verilen görevlendirme yazısının yırtılarak yok edilmesi halinde yırtan kimsenin bu eylemi resmi evrakı yok etme suçunu oluşturmamaktadır. Görevlendirme yazısı sadece kendisi tarafından kullanılması mümkündür, başkaca kimselerin yararlanması mümkün değildir. Resmi belgenin içeriğinde yer alan bilgilerin anlaşılmaz, kullanılmaz hale getirilerek birlikte maddi varlığına dokunulmadan faydalanma imkanının imkansız hale getirilmesi nedeniyle bozulması ya da belgenin bütünlüğüne dokunulmaksızın hak sahibinin yararlanmasını engelleyecek biçimde gizlenmesi gerekir. Buradaki amacın hak sahibinin söz konusu belgeden yararlanmasını engellemek olunmalıdır. Belgenin ortadan kaldırılması halinde ya da bozulunca yararlanma olanağı kalmaması nedeniyle failin elde etmek istediği sonuç gerçekleşmiş sayılır.
Belgenin resmi olduğu net şekilde tespit edilmemesi ve suça konu olan belgenin fiilen yok edilmesi nedeniyle aslının bulunmaması halinde resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizlemem suçunun değil, özel belgenin yok edilmesinden bahsedilir ve buna ilişkin hükümler uygulanır. Bu suçun herkes tarafından işlenmesi mümkün olması nedeniyle fail herkes olabilir, bu suçu işlemek için bir sıfata ve kimliğe sahip olmak gerekmemektedir. Fakat belirtmek gerekir ki söz konusu suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde verilecek cezada arttırıma gidilmesi mümkündür. Bu açıdan söz konusu cezanın kamu personelince işlenmesi mümkün olması halinde özgü suç olduğu söylenebilir.
Resmi belgenin yok edilmesi, bozulması ve gizlenmesi halinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası cezalandırılmaktadır. Fakat TCK md. 205 uyarınca resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçunu işleyen kimsenin kamu görevlisi olması halinde suçun nitelikli hali gerçekleşmiş olacağından dolayı bu kimseye verilen ceza yarı oranında arttırılır. Bu suçun zamanaşımı süresine bakıldığında zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Bu suçun görüleceği mahkeme asliye ceza mahkemesidir, yetkili mahkeme ise söz konusu suçun gerçekleştirilmiş olduğu yerdir.
Memur tarafından resmi belgenin yırtılması halinde suçun oluşup olşmadığı, somut olayın içeriğine bakılarak değerlendirilmesi gerekir. Memur tarafından resmi belgenin yenisini oluşturmak amacıyla belgenin yırtılması halinde suçun oluşmayacağı açıktır. Resmi belgenin yırtılması halinde hüküm meydana getirecek haldeyse resmi belgenin üstünde barkod varsa ve okunmuyorsa bu durumda resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizleme suçunun teşebbüs aşamasında kaldığı söylenebilir. Fakat resmi belgenin bu şekilde yok edilmesi, bozulması, başka bir duruma dayanmıyorsa ve memur tarafından bu durum bilerek ve istenerek meydana getiriliyorsa bu durumda nitelikli haller bakımından cezalandırma söz konusu olacaktır.